Historia ratusza na rynku w Pucku

„Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:

Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Jedna z największych na Pomorzu a może i w Polsce makieta, stanęła na Starym rynku w Pucku. Przedstawia plan miasta z XV w.

Najstarszy średniowieczny ratusz miasta Puck powstał jeszcze przed 1400 rokiem.Jedyną pozostałością tego budynku jest zachodni mur fundamentowy, stanowiący jednocześnie ścianę piwnic oraz zachowane dolne partie fundamentu północnego i południowego odsłonięte jedynie fragmentarycznie. Były on zbudowane ze średniej i dużej wielkości głazów granitowych wiązanych zaprawą wapienną. Próba zamknięcia obrysu murów skłania do przypuszczenia, że nie zachowany fundament wschodni znajdował się pod późniejszym pochodzącym z XVI wieku. Najstarszy ratusz pucki byłby zatem budynkiem o wymiarach ok. 8 na 20 m zorientowanym dłuższym bokiem po osi północ-południe. Był on w całości podpiwniczony. Wejście do piwnic było przynajmniej jedno, znajdowało się od południa. Podział pomieszczeń piwnicznych jak również rozpoznanie pozostałej części budynku, a więc parteru z przyczyn oczywistych nie było możliwe. Piwnica ratusza średniowiecznego, była zagłębiona około dwa metry poniżej ówczesnego poziomu rynku.Przypuszczalnie zatem była ona tylko częściowo zagłębiona pod poziom terenu i doświetlona małymi okienkami, co było częstą praktyką w budownictwie średniowiecznym. Konstrukcja partii naziemnej opisywanego ratusza oraz jego wygląd nie są znane. Grubość fundamentów wskazuje, że były one stosunkowo lekkie, przypuszczalnie wzniesione w najczęściej wówczas stosowanej konstrukcji szkieletowej,drewniano-ceglanej. Ratusz średniowieczny funkcjonował do około 1528 r. Z tego czasu miała bowiem pochodzić nowa siedziba władz miejskich wzmiankowana przez Franciszka Schultza. Wyniki badań archeologicznych istotnie potwierdzają przebudowę, którą nastąpiła przed połową XVI wieku. Pierwszym jej etapem było wzniesienie nowych fundamentów ściany wschodniej i południowej, a przypuszczalnie także i północnej. Kolejnym było zaprzestanie użytkowania i zasypanie południowej części piwnic. To właśnie na podstawie datowania kilkudziesięciotysięcznego zbioru zabytków wydobytych z tego zasypiska, można w miarę pewnie stwierdzić, że przebudowa ta nastąpiła, a w zasadzie zakończyła się w pierwszej połowie XVI wieku. Zakres dokonanych wówczas prac budowlanych pozwala jednak przypuszczać, że przemurowane zostały jedynie fundamenty i ściany budynku bez zmiany jego zarysu zewnętrznego. Ratusz nowożytny, umownie określony przeze mnie drugim, został częściowo wzniesiony na fundamentach średniowiecznych - ściana zachodnia. W przypadku pozostałych wystawiono już nowe mury. Użytkowana była wówczas jedynie północna część piwnic, która została zamknięta ceglano-kamienną ścianką działową usytuowaną na osi wschód-zachód w połowie długości budynku. Fundamenty związane z tą fazą funkcjonowania ratusza odsłonięto w południowo-wschodnim narożniku ratusza. Są one wzniesione z luźno ułożonych średnich i dużych głazów granitowych. Ich bezładny układ sugeruje dużą tymczasowość podejmowanych rozwiązań budowlanych. Być może zatem funkcjonowały one krótko jako ściany piwnic i stosunkowo szybko zostały zasypane i wykorzystywano je wówczas jedynie jako fundamenty. W toku tej przebudowy zasypano też wejście do piwnic od strony południowej. Nowe usytuowano zatem od wnętrza budynku lub od strony północnej albo wschodniej. Ostatnia przebudowa nastąpiła w XVIII wieku, a przypuszczalnie w końcu tego stulecia. Na taki okres wskazuje Franciszek Schultz, który przytacza dokumenty związane z przebudową ratusza pochodzące z 1790 r. W jej trakcie wzmocniono fundamenty piwnic w części północno-wschodniej budynku, poprzez ich wymurowanie z głazów granitowych i cegieł układanych naprzemiennie warstwami. Wzniesiono też nowy fundament od strony zachodniej, który przesunięto o około dwa metry na zachód od średniowiecznego . Wymiary nowego ratusza wynosiły więc zatem ok. 11 na 25 m. Nowy fundament posadowiony był płytko, co pozwala przypuszczać, że wzniesiono na nim jedynie lekką ścianę. Źródła pisane dostarczają dość dużo danych na temat wyglądu ratusza z czasów ostatniej fazy. Został on opisany jako budynek parterowy o wysokości 5 metrów. Zbudowany był w konstrukcji szkieletowej (drewniano-ceglanej) i częściowo podpiwniczony. Dach pokryto dachówką. Ratusz miał wieżyczkę z zegarem i dzwonem. Była to jednak najprawdopodobniej jedynie sygnaturka zaznaczona w bryle budynku bowiem nie natrafiono na fundamenty mogące stanowić podstawę wieży. Wewnątrz ratusza było co najmniej 7 pomieszczeń, wśród nich sala posiedzeń Rady Miejskiej, sala rozpraw Sądu Miejskiego, archiwum, areszt i 3 mieszkania.
Lektura źródeł pisanych pozwala określić stan budynku w XIX wieku na nie zadowalający. W 1808 r. zawaliła się wieża. Po remoncie podjętym w kilku następnych latach przywrócono ratusz do użytku jednak już w latach dwudziestych XIX wieku pojawiają się kolejne wzmianki o jego złym stanie i podejmowanych doraźnych remontach. Siedziba władz miejskich ostatecznie spłonęła w nocy z 23 na 24 maja 1863 roku. Pozostałości budynku rozebrano, a miejsce po nim zasypano i wyrównano. Nowy, stojący do dziś, neogotycki ratusz wzniesiony został we wschodniej pierzei rynkowej w 1865.
Wykorzystano artykuł „Ratusz w Pucku – wyniki badań archeologicznych w rsezonie 2007" autorstwa dr. Michała Starskiego.

Ślad fundamentów uwidoczniony został poprzez wyłożenie obrysu kamieniami polnymi, które nawiązują minionych czasów i technik budownictwa. 2 tablice zamontowane przy obrysie fundamentów pokazują jak zmieniał się sam ratusz jego wielkość określana posladzie odkrywanych fundamentów.

Odsłonięcie makiety

Dzięki zaangażowaniu i wytrwałości Stowarzyszenia „Aktywny Puck” a także przy wsparciu finansowemu ze środków unijnych i budżetu Gminy Miasta Puck możemy od dziś podziwiać makietę średniowiecznego miasta Puck wraz z odtworzonym śladem fundamentów dawnego ratusza.Makieta na Starym Rynku miasta ukazuje historyczny Puck z XV w. w skali 1:500. Wykonana została w technice odlewanej z brązu na postumencie betonowym okładanym szarym granitem, na którym wygrawerowane są ważne dla miasta daty. Jej wymiary ok. ~185x160x47cm czynią ją jedną z największych makiet na terenie województwa pomorskiego, a może i kraju. Co ważne na makiecie umieszczono, oprócz tradycyjnej legendy jej odpowiednik zapisany alfabetem Braille’a. Wysokość na której, posadowiono makietę umożliwia oglądanie jej osobom poruszającym się na wózkach lub ciekawskim dzieciom. Kolejnym elementem realizowanego zadania było odtworzenie śladu dawnego ratusza miejskiego przy wykorzystaniu kamienia polnego. Dla ukazania zmian i różnych faz budów ratusza zamontowane zostały dwie tablice z brązu odnotowujące zmiany w konstrukcji miejskiego budynku.Prace zrealizowano dzięki działalności Północnokaszubskiej Lokalnej Grupy Rybackiej, za pośrednictwem której pozyskano dofinansowanie dla operacji pn.:Odtworzenie nawierzchni placu pokazującego miejsce występowania reliktów średniowiecznego Ratusza Miejskiego wraz z elementami małej architektury, a także przy dofinansowaniu ze środków budżetu Gminy Miasta Puck, w ramach realizacji zadania publicznego pn. Śladami historii Pucka.

Pomysł na realizację inwestycji zrodził się dzięki wieloletnim pracom archeologicznym realizowanym przez dr Michała Starskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, a także dzięki pracy graficznej Pana Pawła Moszczyńskiego, który przeniósł efekt prac archeologicznych na projekt graficzny. Za wykonanie makiety i płyt odpowiedzialna była Artystyczna Odlewnia Metali ART.-ODLEW sp. z o.o., natomiast za odtworzenie śladu ratusza i wykonanie postumentu pod makietę odpowiadała firma Nordvik sp. j. – Krzysztof Wróbel i Synowie. Dokumentacja projektowa została przygotowana przez  firmę Architekci Gzowski&Gzowski s.c. z Gdańska

Wartość całego zadania to 302 tys. zł.

Dofinansowanie - 200 tys. zł ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

Grant ze środków budżetu miasta Puck na zadanie publiczne – 102 tys.

„Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:

Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Zapraszamy już teraz na Stary Rynek – to naprawdę warto zobaczyć!

  Stowarzyszenie Aktywny Puck, reprezentowane przez Panią Annę Łukowską i Panią Katarzynę Jabłońską podpisało 15.06.2020 r. umowę na dofinansowanie projektu pn.: „Odtworzenie nawierzchni placu pokazującego miejsce występowania reliktów średniowiecznego Ratusza Miejskiego wraz z elementami małej architektury”. Projekt przeszedł pozytywnie procedurę konkursu, ogłoszonego przez Stowarzyszenie Północnokaszubską Lokalną Grupę Rybacką (PLGR) i będzie realizowany w ramach poddziałania 19.2 „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. W ramach inwestycji zostanie odtworzona nawierzchnia placu pokazującego miejsce występowania średniowiecznego Ratusza Miejskiego wraz z elementami małej architektury. Wymianie ulegnie istniejąca nawierzchnia z ciemnoszarych płyt granitowych w miejscu występowania ratusza na obszarze 8×20 m zgodnie z istniejącym śladem średniowiecznego obiektu. Nawierzchnia zostanie zastąpiona kamieniem polnym, ciętym, promieniowanym. Umieszczone zostaną także dwie mosiężne płyty o wymiarach 60×80 cm pokazujące dwie fazy historycznych przebudów ratusza. We wschodniej części placu zlokalizowana zostanie mosiężną makieta 3D miasta ukazująca historyczny Puck.

Wartość dofinansowania wyniesie 200 000,00 zł